مشارکت سازمان های مردم نهاد در آموزش و نظر سنجی چهره به چهره از مراجعین پنج مرکز معاینه فنی خودرو

از روزی که چرخ های اتومبیل روی خیابان های شهرها به حرکت درآمدند معایب و محاسن آنها نیز زیر نگاه تیز بین متخصصان مختلف به نقد کشیده شد. یکی از عمده ترین مشکلاتی که با ظهور اتومبیل پدیدار گردید مسئله ایمنی و تبعات زیست محیطی اتومبیل است. ایمنی یک ضرورت است که تا آخرین روز حیات یک خودرو باید مورد توجه قرار گیرد.

بروز تصادفات مختلف و ضایعات گسترده جانی و مالی مسئولین ترافیکی کشورهای جهان را به طراحی روش هایی برای بررسی ایمنی خودروها به صورت دوره ای وادار نمود که در این راستا معاینه فنی به عنوان مجموعه ای از قوانین ،آزمون ها و روش های اجرایی با استفاده از تجهیزات خاص برای هر آزمون معرفی گردید و هم اکنون بیش از نیم قرن از اجرای طرح درکشورهای پیشرفته دنیا گذشته است .

آلاینده های هوا مانند منواکسید کربن ، ذرات معلق ، اکسیدهای ازت ، اکسیدهای گوگرد و ازن که می تواند از اگزوز وسایل نقلیه به هوا انتشار یابد، دارای آثار منفی بسیاری بر سلامتی شهروندان  می باشند.

لزوم انجام معاینه فنی خودروها از سال ۱۳۵۳ ، در قوانین راهنمایی و رانندگی گنجانده و در سال ۱۳۶۹ ، ستاد مرکزی معاینه فنی خودروها، زیرنظر معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران تأسیس شد و نخستین مرکز مکانیزه  با نام « بیهقی » تابستان سال ۱۳۷۹ به بهره برداری رسید.

امروزه ۱۰ مرکز معاینه فنی خودروهای سبک  و ۴ مرکز معاینه فنی برای خودروهای سنگین در شهر تهران استقرار یافته که با ارایه خدمات معاینه فنی نقش مهمی در کنترل آلودگی هوا و حفظ سلامت و ایمنی شهروندان ایفا می نمایند.

شهروندان با الزام قانونی مقید به رعایت معاینه فنی خودرو های خود می باشند ولی باید این الزام قانونی با فرهنگ سازی و آموزش به امری درونی برای شهروندان تبدیل شود تا از اهمال و گریز شهروندان به این امر مهم کاسته شود و نتایج هر چه بهتر و کارآمد تری  از معاینه فنی خودروها حاصل شود.

تشویق شهروندان به مراجعه به موقع به این مراکز و آموزش نقشی که این اقدام آن ها در حفظ سلامت شهری که در آن زندگی می کنند و نیز ایمنی خود، خانواده و سایر شهروندان ایفا می نماید بسیار ضروری است تا تنها انگیزه آن ها برای مراجعه به مراکز معاینه فنی خودرو الزامات قانونی و یا جریمه نباشد، بلکه این مهم به امری داوطلبانه تبدیل شود.

برای ایجاد چنین فرهنگی مشارکت سازمان های مردم نهاد محیط زیستی می تواند نقشی تعیین کننده ایفا نماید. در دنیای امروز رویارویی با بحران ها و مشکلات فزاینده، گسترده و پیچیده محیط زیستی نیازمند همکاری جدی و مشارکت همه جانبه مردم است.

سازمان های مردم نهاد محیط زیستی یکی از مهمترین ارکانی هستند که می توانند در این راه همگام مسئولین و مدیران دولتی بوده و مشارکت و نقش ارزنده ای را ایفا کنند. آموزش و ارتقای فرهنگ مهمترین رکن توسعه پایدار است که پایه های اولیه کیفیت زندگی و رفاه بشری بر آن استوار می باشد.

نقش سازمان های مردم نهاد محیط زیستی در گسترش وساماندهی اندیشه حفاظت و حراست از محیط زیست و سلامت و بهداشت شهروندان انکار ناپذیر است که در این پروژه سعی شده است به کلیه موارد بیان شده توجه شود.

 اهداف پروژه مشارکت سازمان های مردم نهاد در آموزش و نظر سنجی چهره به چهره از مراجعین پنج مرکز معاینه فنی خودرو

اجرای این پروژه اهداف زیر را مد نظر قرارداده و برای دستیابی به آن ها برنامه ریزی نمود:

• افزایش توجه شهروندان به نقش خویش در افزایش ایمنی و سلامت خود، خانواده و دیگران به کمک به انجام به موقع معاینه فنی خودرو به ویژه در مواقع حساسی مانند قبل از اقدام به سفرهای نوروزی
• برانگیختن توجه شهروندان و کسب نظرات آن ها در مورد تناوب زمانی ضروری برای معاینه فنی خودروها
• ارایه اطلاعات به شهروندان در مورد نقش معاینه فنی در سلامت شهروندان
• ارایه اطلاعات از نقش آلودگی هوای تهران در سلامت شهروندان
• تاکید بر نقش شهروندان بر افزایش ضریب ایمنی و سلامت با انجام به موقع معاینه فنی خودرو با استفاده از  نیروی فعال، مطلع و مسئول از میان تشکل های مردم نهاد.

اقدامات اولیه برای اجرای پروژه مشارکت سازمان های مردم نهاد در آموزش و نظر سنجی چهره به چهره از مراجعین پنج مرکز معاینه فنی خودرو 

بر اساس تجربه قبلی همکاری سازمان های مردم نهاد با مدیریت محترم ستاد مرکزی معاینه فنی خودرو و روابط  عمومی این ستاد به مناسبت هفته محیط زیست، این ستاد برای طرح استقبال از بهار مجددا از انجمن پایشگران محیط زیست دعوت نمود که با همکاری سایر تشکل های مردم نهاد طرح آموزش چهره به چهره در مراکز معاینه فنی خودرو به مورد اجرا گذارده شود.

به این منظور جلسات هم اندیشی با حضور معاونت روابط عمومی و کارشناسان روابط عمومی و مدیر عامل انجمن پایشگران محیط زیست به عنوان مشاور، برگزار شد. برای تدارک این برنامه با سازمان های مردم نهاد فعال و دارای سابقه فعالیت اجرایی که دارای نیروهای متخصص کافی و کارآمد باشند، تماس گرفته شد و از این میان ۵ سازمان مردم نهاد برای اجرای پروژه انتخاب شدند که برای آن ها دعوت نامه هایی از جانب ستاد ارسال گردید.

علاوه بر این مقرر شد که برای مجریان پروژه معاینه فنی کاور و کلاه تهیه شده و در اختیار آن ها قرار گیرد و با چیدمان هفت سین و نمادهای نوروزی و نیز ارایه بروشور در مورد نقش معاینه فنی در سلامت شهروندان، توجه مخاطبین به این فعالیت آموزشی و ترویجی به نحو بارز تری جلب شود.

معرفی سازمان های مردم نهاد مجری پروژه مشارکت سازمان های مردم نهاد در آموزش و نظر سنجی چهره به چهره از مراجعین پنج مرکز معاینه فنی خودرو 

برای اجرای پروژه از ۵ سازمان مردم نهاد که در تجربه فعالیت قبلی با ستاد معاینه فنی خودرو مشارکت فعال و اثر گذاری داشتند، دعوت به عمل آمد این تشکل ها به شرح زیر می باشند.

• انجمن پایشگران حامی محیط زیست
• کانون کوهنوردان ایران
  انجمن طنین طبیعت تیرگان
• انجمن دنیای سالم
• تشکل دروازه های سبز پارس

کلیه تشکل های مردم نهاد انتخاب شده دارای  سوابق اجرایی در زمینه حفاظت از محیط زیست، آموزش محیط زیست و همکاری با نهادها و سازمان های متفاوت دولتی بوده و از تجربه و تخصص کافی برای اجرای طرح برخوردار بوده اند. مقرر شد که هر سازمان مردم نهاد ۲ نفر از کارشناسان با تجربه و متخصص خود را در هر مرکز مستقر نمایند.

این کارشناسان به طور عمده متخصص محیط زیست در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد بودند. به این ترتیب ۱۰ نفر کارشناس طی ۳ روز متوالی فعالیت آموزشی منطبق با ۳۰ نفر روز کار کارشناسی برای آموزش شهروندان بر عهده گرفتند. این کارشناسان از ساعت ۹ صبح تا ۲ بعدازظهر در طی ۳ روز اجرای پروژه به نظر سنجی و آموزش چهره به چهره شهروندان در زمینه نقش معاینه فنی خودرو در کاهش آلودگی هوای تهران و افزایش ایمنی و سلامت شهروندان اقدام نمودند.

مراکز معاینه فنی خودرو تحت پوشش پروژه

با نظر معاونت روابط عمومی و مشاور ستاد، ۵ مرکز معاینه فنی خودرو از ۱۰ مرکز معاینه فنی خودروهای سبک تهران برای اجرای طرح انتخاب شدند. سپس با مشورت با سازمان های مردم نهاد اختصاص مراکز به فعالیت سازمان های مردم نهاد به شرح زیر انجام شد:

• مرکز معاینه فنی خودروی القدیر- یافت آباد- مجری پروژه انجمن کوهنوردان ایران
• مرکز معاینه فنی خودروی آبشناسان – بزرگراه آبشناسان – مجری پروژه انجمن پایشگران حامی محیط زیست و انجمن طنین طبیعت تیرگان  مرکز معاینه فنی خودروی سراج – میدان رسالت – مجری پروژه انجمن کوهنوردان ایران
•  مرکز معاینه فنی خودروی نیایش- میدان پونک- مجری پروژه انجمن دنیای سالم
• مرکز معاینه فنی خودروی بیهقی- میدان آرژانتین- مجری پروژه تشکل دروازه های سبز پارس

برگزاری کارگاه آموزشی تشریح پروژه برای مجریان

برای اجرای پروژه ضروری دانسته شد که کارگاه آموزشی با مشارکت معاونت روابط عمومی ستاد مرکزی معاینه فنی خودرو و کلیه کارشناسان مجری پروژه( ۱۰ کارشناس) و مسئولین تشکل های مردم نهاد در سالن اجتماعات مرکز معاینه فنی خودرو، با اهداف زیر برگزار شد.

• آشنایی با تشکل های مجری و نیروهای اجرایی پروژه
• بیان نقطه نظرات ستاد معاینه فنی خودرو در نحوه اجرای طرح
• تشریح پروژه و بیان تجارب کاربردی از فعالیت مشابه قبلی در هفته محیط زیست
• بیان انتظارات اجرایی
• اشاره به فرصت ها و تهدیدهای آموزش چهره به چهره
• تشریح پرسشنامه و نحوه تکمیل آن بیان شیوه های ارزشیابی و نظارت بر پروژه
• نحوه تدوین و ارایه گزارش فعالیت های پروژه

این کارگاه آموزشی در روز دوشنبه۸ اسفند در سالن اجتماعات ستاد مرکزی معاینه فنی خودرو ساعت ۲ تا ۵ بعدازظهر با حضور معاونت روابط عمومی آقای مهندس عسگری، مشاور طرح خانم مهندس البرزی منش، کارشناس روابط عمومی آقای قیومی و نمایندگان تشکل های مردم نهاد برگزار گردید و موارد بیان شده در بالا به تبادل نظر گذاشته
شد.

تهیه مطالب آموزشی پشتیبان برای کارشناسان اجرایی پروژه

هر آموزشی نیازمند جمع آوری اطلاعات پشتیبان براي آموزشگران می باشد تا بتوانند با بهره گیري از این اطلاعات، آموزش به مخاطبین را به بهترین شیوه به اجرا گذارند. به این منظور دو دسته اطلاعات آموزشی پشتیبان برای آموزشگران تهیه شد و در اختیار آن ها قرار گرفت.

دسته اول اطلاعات فنی در مورد نحوه معاینه فنی خودروها در مراکز معاینه فنی خودرو، کارآمدی و ضرورت آن که توسط بروشوری که توسط ستاد معاینه تهیه شده بود در اختیار مجریان پروژه گذاشته شد.

دسته دوم اطلاعاتی در مورد آلودگی هوا و نقش آن در سلامت شهروندان در ضمن از کلیه مجریان خواسته شد که با توجه به تخصص های محیط زیستی و جستجو در شبکه های اطلاعاتی اینترنتی، خود نیز فعالانه به جستجوی مطالب بیشتر پرداخته و در آموزش های خود از آن ها بهره برداری نمایند.

تهیه و تدوین پرسشنامه نظر سنجی

برای تهیه پرسشنامه به نکات زیر توجه شد:

• زمان کوتاه برای تکمیل پرسشنامه- هر خودرو حدود ۷ دقیقه برای معاینه فنی زمان نیاز دارد.
• استفاده از سوالاتی که توجه مخاطبان را به اهداف پروژه جلب نموده و نظرات آن ها را در مورد آن جویا شود.
• سنجش میزان مشارکت آگاهانه و داوطلبانه شهروندان برای حضور در مراکز معاینه فنی خودرو به ویژه در ایامی مانند قبل از سفرهای نوروزی
• سنجش حساسیت شهروندان به راهکارهای کاهش سوانح و آلودگی هوای تهران
• نظر سنجی از شهروندان در مورد قانون جدید معافیت خوروهای نو از معاینه فنی تا ۵ سال
• نظرسنجی در مورد رضایت از خدمات ارایه شده در مراکز معاینه فنی خودرو

با توجه به موارد بالا پرسشنامه توسط معاونت روابط عمومی ستاد تهیه و تکثیر شد. این پرسشنامه حاوی ۶ سوال بود.که نظرات مخاطبین با انتخاب گزینه ها در آن انعکاس می یافت. سوالات این پرسشنامه در بخش بررسی آماری پرسشنامه ها ارایه شده است.

زمان اجرای پروژه

این پروژه به مناسبت طزح استقبال از بهار تدارک دیده شده بود و در روزهای ۱۵ و ۱۶ و 17 اسفند ماه ۱۳۹۰ به مدت سه روز به مورد اجرا گذارده شد.
در تمام مدت این سه روز در ۵ مرکز معاینه فنی خودرو و در هر مرکز ۲ کارشناس همکار پروژه از تشکل های مردم نهاد حضور فعال داشته اند.

روش ها و فعالیت های آموزشی مورد استفاده در پروژه و ارزیابی پروژه

روش های مورد استفاده در اجرای این پروژه را می توان به شرح زیر بیان نمود:

• استفاده از شیوه کارآمد آموزش چهره به چهره برای تاثیر گذاری بیشتر آموزش ها و مشاهده و ثبت بازخورد مخاطبین
• توزیع بروشور “معاینه فنی خودرو گامی موثر برای داشتن محیط زیستی سالم”
• استفاده از علایم توجه برانگیز مانند نصب بنر در مرکز و استفاده آموزشگران از کاور و کلاه
• معرفی مجریان پروژه به عنوان سازمان های مردم نهادکه بیان گر نقش و مسئولیت شهروندی در رعایت ایمنی، سلامت و حفاظت از محیط زیست با معاینه فنی به موقع خودروها می باشد.
• استفاده از پرسشنامه به عنوان ابزاری برای انعکاس نظر شهروندان به مسئولین و تصمیم گیرندگان دولتی
• برای ارزیابی فعالیت های پروژه در طول مدت اجرای پروژه بازدیدهایی از مراکز اجرای پروژه صورت گرفت.

استخراج و جمع بندی آمار پروژه

در ۵ مرکز اجرای پروژه جمعا تعداد ۱۴۲۵ پرسشنامه تکمیل شد. بیشترین پرسش نامه تکمیل شده مربوط به مرکز سراج با ۴۲۳ مورد و سپس آبشناسان با ۳۱۴ پرسشنامه بود.

• بررسی ترکیب جنسی  مراجعه کنندگان نشان می دهد بیشتر مراجعه کنندگان به مراکز معاینه فنی خودرو آقایان بوده اند و سهم خانم ها اندک بوده است.
• اکثریت مراجعه کنندگان به مراکز معاینه فنی خودرو به کلیه مزایای معاینه خودرو خود آشنا بوده و برای بهره مندی از کلیه این مزایا که شامل افزایش ایمنی، کنترل آلودگی و اطلاع از  معایب خودرو می باشد، به این مراکز مراجعه کردند.
• در تمام مراکز به استثنای مرکز سراج، مراجعه کنندگان ابراز نموده اند که معاینه نقش تعیین کننده ای در کاهش تصادف و تلفات جاده ای ایفا می نماید.
•  برای اجرای طرح استقبال در بهار در مراکز معاینه فنی تعداد قابل توجهی از شهروندان موفقیت این طرح را خیلی زیاد یا زیاد ارزیابی کرده اند.
• اکثر شهروندان اهمیت خیلی زیادی به هوایی که استشمام می کنند می دهند.
• در تناوب زمان مراجعه خودرو های نو به مراکز معاینه فنی، مرکز سراج ۶ ماه یکبار، در مرکز آبشناسان ۶ ماه و یکسال، در مرکز بیهقی دو سال و یکسال و در مرکز القدیر یک سال، دو سال و ۶ ماه بیشترین زمان بوده اند.
• رضایتمندی شهروندان از خدمات ارایه شده در مراکز معاینه فنی در هر مرکز مورد پاسخ در حد خیلی زیاد و زیاد بوده است.

پیشنهادهای ارایه شده از سوی مخاطبان و مجریان پروژه

• بسیاری معتقد بودند خودروهای ایرانی صفر، باید یک سال یا دوسال بعد از تولید معاینه شوند چراکه کیفیت خوبی ندارند و از ابتدای کار دچار مشکل می شوند. حتی برخی   معاینه ی خودروهای صفر را در همان ابتدا ضروری دانسته و آن را باعث کاهش حوادث بعدی می دانستند. و این در حالی بود که از کیفیت خودروهای خارجی رضایت داشتند.

• در پاسخ به سوال ۳ برخی اعلام بی اطلاعی می کردند، برخی دیگر قانون و اجبار را عامل استقبال زیاد مردم می دانستند و عده ای استقبال از این طرح را مرتبط با شعور و آگاهی مردم می دانستند.

• یک راننده تاکسی پیشنهاد داد معاینه فنی تاکسی ها از هر سه ماه به هر شش ماه تبدیل شود.

• برخی بر اعمال سخت گیری مراجعه به موقع خودروها به مراکز اشاره کردند و جریمه را در این زمینه موثر می دانستند.

• پیشنهاد می کردند در مراکز معاینه خودرو تعمیرگاه هایی ایجاد شود که نواقص خودروها را برطرف نماید و به این ترتیب از اتلاف وقت جلوگیری شود، به خصوص در زمینه ی تعمیرات جزئی.

• افزایش تعداد مراکز معاینه فنی خودرو موجب سهولت بیشتر مراجعه شهروندان می گردد.

• به ازدحام جمعیت در مراکز پیش از تحویل سال اشاره کردند.

• برخی از افراد ترس از پلیس و جریمه شدن را عامل اصلی در علت حضورشان در این مرکز می دانستند وبرخی دیگر معتقد بودند با وجود ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده و آلودگی تولید شده توسط کارخانجات و قبل از رسیدگی به آنها اینگونه معاینات فنی بی معنی است.
• عده زیادی از طرح استقبال از بهار هیچ اطلاعی نداشتند و اطلاع رسانی این طرح را ضعیف می دانستند.

• عده ای از افراد از هزینه ی بالای مراکز معاینه فنی شکایت می کردند و معتقد بودند هزینه ی زیادی دریافت می شود. و با توجه به نزدیکی به نوروز و افزایش مراجعه به این مراکز جهت جلوگیری از اتلاف وقت در صف های طویل عده ای درخواست افزایش جایگاه های معاینه فنی را داشتند.

• معاینه فنی خودروها بر اساس میزان استفاده از خودرو ،کشور تولید کننده خودرو، مسافت طی شده توسط خودرو و نظیر آنها صورت پذیرد.

• روند کاری در مراکز معاینه فنی خودرو تسریع شود.

• تنها ایرادهای اساسی خودرو بررسی و رسیدگی شود.

• مهمترین نکته ای که خیلی ها بدان اشاره کردند انجام معاینه فنی در ارتباط با داخلی یا خارجی  بودن خودرو بود در مورد خودروی ساخت ایران ۱۳ نفر گفتند پس از ۶ماه و ۸ نفر گفتند پس از ۱ سال و ۵ نفر گفتند اگر خارجی باشد پس از 5 سال باید برای معاینه فنی خودرو اقدام کنند.

• نسبت به سال های گذشته مراحل انجام کار بسیار سریعتر بوده و مرکز خلوتتر بوده است.

• عملکرد و دقت مرکز بیهقی از سایر مراکز بهتر است.

• به دلیل آلودگی زیاد هوای داخل سالن معاینه در زمستان، پیشنهاد می شود که اپراتورها از ماسک های تصفیه هوا استفاده کنند. البته اپراتورها تجربه زدن ماسک در مرکز را داشتند و می گفتند که در صحبت کردنشان با مردم ایجاد مشکل می کند. اما به نظر ما، این دلیل خوبی برای به خطر انداختن سلامتیشان نمی تواند باشد.

• به ستاد مرکزی معاینه فنی پیشنهاد می کنیم هر ۶ماه یکبار اپراتورهای مراکز را از نظر تاثیر آلودگی بر بدنشان، چک آپ کنند به نحوی که اگر ادامه کار در این فضا برای هر یک به مرحله خطرناک رسید، او را از ادامه کار در مرکز معاف کنند تا خدای نکرده، فاجعه ای رخ ندهد. کارمندانی که هر روز سلامت صدها خودرو را معاینه می کنند، واجب است که سلامت خودشان هم معاینه شود.

• نصب تابلوهای آموزشی در مراکز می تواند به بالابردن آگاهی مراجعین کمک کند. در زمانی که خودروها در صف براي معاینه فنی بودند رانندگان و همراهان آن ها در این زمان به خواندن تابلوها و پوسترهایی که در محل بود مشغول بودند.

• معاینه سیار میزان آلودگی اتوبوس ها و مینی بوس های شهری-اتوبوس ها و مینی بوس های درون شهری باید در خط مقدم معاینه فنی قرار بگیرند، خصوصاً از لحاظ معاینه میزان آلایندگی. برای  تاکید، تسریع و سهولت این امر، سازمان معاینه فنی میتواند معاینه آلایندگی برای اتوبوس ها و مینی بوس ها را در پایانه های شرکت واحد انجام دهد. با توجه به اینکه شرکت واحد اتوبوسرانی و سازمان معاینه فنی هر دو زیر نظر شهرداری تهران اداره میشوند تحقق این طرح دور از دسترس نیست.

• امکان رزرو زمان برای معاینه فنی به صورت تلفنی و اینترنتی در نظر گرفته شود.

جهت اطلاعات بیشتر میتوانید با پشتیبانی تماس گرفته و یا به سایت ما مراجعه نمایید.